Vorige week kreeg ik van een lezer een opmerkelijke mail. Daarin stelt hij dat een autobiografisch verhaal ongeloofwaardig is als je het schrijft in het besef dat je niet de waarheid in pacht hebt. Hij vindt dat schrijven vanuit je eigen perspectief je verhaal ontkracht.
Zijn visie verwondert mij, omdat het in mijn beleving net andersom is. Ik vind het wijs om te beseffen dat ieder vanuit zijn eigen perspectief waarneemt, en beperkt, arrogant, soms zelfs gevaarlijk, om te denken dat er maar één waarheid is. Want als er maar één waarheid is en jij meent gelijk te hebben, dan heeft de ander ongelijk. Deze visie leidt tot uitvergroten van tegenstellingen en verscherpen van conflicten. Hoeveel oorlogen zijn er al gevoerd uit naam van het eigen gelijk?
Ik denk aan de tekst Private battles, global wars, die ik zag op een muur in het Museum of Broken Relationships in Zagreb. Ik denk aan het filmpje op https://www.youtube.com/watch?v=Db-f0RZx53M, dat in luttele seconden laat zien hoe perspectief waarneming beïnvloedt. En ik denk aan het prachtige verhaal over de dauwdruppel. Ken je het? Een oude zenmeester neemt zijn leerlingen mee naar buiten en zet hen in een kring om een dauwdruppel. Vervolgens vraagt hij welke kleur ze zien. Ze zien allemaal een andere kleur. De een ziet blauw, de ander paars, de volgende rood enzovoort. Wie heeft er gelijk? De clou: allemaal spreken ze de waarheid. Ze kijken alleen ieder vanuit een andere positie naar de dauwdruppel.
Ik ben een mens. Mijn perspectief is beperkt. Ik zie alleen dat wat zich in mijn gezichtsveld afspeelt. Alles wat daarbuiten valt, mis ik. En hoe ik ook mijn best doe, ik kan niet volledig in andermans hoofd kruipen. Ik kan niet weten hoe de ander zich voelt en hoe hij denkt. De enige manier om mijn blikveld te verruimen is door me letterlijk en figuurlijk te verplaatsen. Nieuwsgierig te zijn naar hoe de wereld eruitziet vanaf zíjn plek. Dat vereist de nodige inspanning van mij. Het vraagt dat ik kijk, luister en doorvraag en daarbij mijn eigen mening op de achterbank parkeer. Wat speelt er bij die ander? Wat voelt en denkt hij? Waarom denkt hij zo? Waarom doet hij wat hij doet? Misschien ga ik dan iets begrijpen van zijn kijk op de dingen. En waar begrip ontstaat, verbleekt het oordeel.
Komentar